Başarılı ve etkili bir uzaktan eğitim sürecinin yürütülmesinde kuşkusuz en önemli paylardan birisi öğreticilere aittir. Geleneksel sınıfta da öğrenme ve öğretme sürecinin lideri veya rehberi olan öğretici, uzaktan eğitim sürecinde de bu rollerini sürdürebilmeli ve hatta bu rollerini dijitalleştirmelidir. Bu bağlamda uzaktan öğreticinin uzaktan eğitim sürecinde 7 farklı rolü vardır. Bu roller; teknolojik, yönetimsel, değerlendirici olarak, öğretim tasarlayıcısı, kolaylaştırıcı, pedagojik ve sosyal rollerdir. Şimdi uzaktan öğreticinin sergilemesi gereken bu rolleri detaylı olarak inceleyelim.

1) TEKNOLOJİK ROLLER

Öğretim Yönetim Sistemi

• ÖYS platformunun yeterliliklerini ve sınırlarını bilmeli.
• ÖYS’ye gelişmiş dosya (grafik, ses, video vb.) yükleme özelliğini kullanabilmeli, gerektiğinde dosyaları güncelleyebilmeli.
• ÖYS platformunda kullanılabilecek kaynakların farkında olabilmeli.
• Platformda bulunan ÖYS araçlarını (grup, takvim, forum, sınav, wiki, not) ders içi etkinliklerde kullanabilmeli.

Teknik

• Temel düzeyde teknik sorunları (ses, dosya vb.) çözebilmeli.
• Mikrofon, kamera, kulaklık vb. cihazların çalışır durumda olduğunu ders öncesi kontrol etmeli.

Uygun Teknoloji Seçimi

• Yeni teknolojileri araştırabilmeli.
• Uzaktan bir derste kullanılan teknolojilerde yetkin olabilmeli.
• Uygun teknolojik kaynakları uzaktan eğitimde kullanabilmeli.
• Öğrenciler üzerinde farklı teknolojik kaynakların bıraktığı etkilerin farkına varabilmeli.

Kaynak Sağlayıcı

• Basit ve özgün kaynaklar (doküman, web sayfaları vb.) düzenleyebilmeli.
• Fikri mülkiyet, medya ve kopyalama haklarına içerik seçiminde dikkat etmeli (intihal).

2) YÖNETİMSEL ROLLER

Zaman Yönetimi

• Ders planlaması yapabilmeli.
• Ders etkinliklerini takvimsel olarak ayarlayabilmeli.
• Ders içi etkinliklere ayrılacak süreyi belirleyebilmeli.
• Değerlendirme zamanlamasını belirleyebilmeli.
• Haftalık gerçekleştirilecek aktivitelerin zaman aralığını belirlemeli.

Ders Yönetimi

• Derse katılan öğrencilere ders ile ilgili kuralları hatırlatmalı.
• Ders içinde dersle ilgisiz ifade veya soruları önleyebilmeli.
• Etik kuralları ders içerisinde uygulayabilmeli.

Kurumsal

• Kurum misyonunu ve ilkelerini bilmeli.
• Kurumsal istekler karşısında idari prosedürleri uygulamalı.
• İhtiyaç halinde kurumsal destek mekanizmalarını uygulayabilmeli.
• Öğrencileri kurumsal sorular karşısında ilgili birimlere yönlendirebilmeli.
• Yasal, gizlilik ve etik konuları ve bunların etkileri konusunda bilgi sahibi olmalı.

3) DEĞERLENDİRİCİ ROLLER

Değerlendirmeye Yönelik Roller

• Uygun değerlendirme kriterleri belirlemeli.
• Alternatif ölçme tekniklerini uygulayabilmeli.
• Ders içeriğini kapsayıcı ve düşünme becerilerini geliştirici sorular sormalı.
• Ödev rehberi hazırlayabilmeli.
• Kendisini, programı ve içeriği değerlendirmeli.
• Puanlamayı etik kurallara göre yapmalı ve sonuçları kaydetmeli.

4) ÖĞRETİM TASARLAYICI ROLLER

Ders İçeriği

• Dersin öğrenme hedeflerini tanımlar ve hedeflere uygun öğretim faaliyetleri geliştirmeli.
• Ders öncesi, ders esnası ve ders sonrası görevleri belirlemeli.
• Beklenen sorumlulukları, ödevleri ve değerlendirme ölçütlerini içeren izlence paylaşmalı.
• Uzaklığın etkisini azaltmaya yönelik önlemler (diyalog, tartışma, grup çalışmaları vb.) almalı.
• Var olan teknolojik imkanları göz önünde bulundurarak minimum müdahale gerektiren etkili bir ders tasarımı yapabilmeli.